Verschillende opvattingen over IT-risico’s
Met de groeiende spanningen op geopolitiek gebied en de toenemende dreiging van (cyber)oorlogen, wordt er binnen de IT-gemeenschap verschillend gedacht over de mogelijke impact op IT-infrastructuur. Sommigen bagatelliseren het probleem (“Het valt wel mee”), terwijl anderen erop wijzen dat sabotage van kritieke infrastructuur zoals onderzeese glasvezelkabels een aannemelijk scenario is (“Iets waar we rekening mee moeten houden”). Een derde groep stelt dat dergelijke scenario’s onrealistisch zijn (“Ik kan mij niet voorstellen dat alle glasvezelkabels gesaboteerd worden”), terwijl weer anderen herinneren aan recente storingen bij cloudproviders (“Weet je nog van die storing bij Microsoft, waarbij één belangrijk datacenter de oorzaak was voor een wereldwijde storing?”). Wat deze opvattingen gemeen hebben, is dat ze wijzen op de kwetsbaarheid van moderne IT-systemen. Of de dreiging nu fysiek (vernieling van kabels), cyber (hacks en ransomware), of organisatorisch (mismanagement) is, het is duidelijk dat anticiperen op zulke risico’s cruciaal is.

Cloud versus on-premises: een dilemma
De afgelopen jaren heeft de cloud een dominante rol gekregen in IT-omgevingen. Het biedt schaalbaarheid, redundantie en gemak. Toch roept de afhankelijkheid van cloud-oplossingen in tijden van onrust vragen op. Wat gebeurt er als internetverbindingen onstabiel worden door sabotage of overbelasting? Hoe afhankelijk zijn we van de infrastructuur van grote spelers zoals Microsoft, Google en Amazon?

Voordelen van cloud:

• Geografische redundantie
• Automatische schaalbaarheid
• Regelmatige updates en onderhoud

Nadelen van cloud:

• Volledige afhankelijkheid van internet en cloud leveranciers
• Kwetsbaarheid bij verstoringen van onderzeese kabels
• Minder controle over data en processen

Voordelen van on-premises:

• Onafhankelijkheid van externe infrastructuur
• Volledige controle over data en beveiliging
• Vermindering van afhankelijkheid bij internetstoringen

Nadelen van on-premises:

• Hogere initiële kosten
• Complexiteit in beheer en onderhoud
• Gevoeligheid voor fysieke calamiteiten

Een hybride aanpak: het beste van twee werelden
Een hybride IT-strategie kan een balans bieden tussen de voordelen van cloud en on-premises infrastructuur. Hierbij worden kritieke data en processen lokaal gehost, terwijl minder essentiële of schaalbare workloads in de cloud blijven.

Voorbeeld: E-mailroutering aanpassen
Een concreet voorbeeld van hybride denken is het aanpassen van de routering van e-mail. In een standaard cloudgebaseerd scenario wordt alle mail via bijvoorbeeld Microsoft 365 verwerkt. Door echter een lokale mailserver op te zetten als fallback, kan de e-mailverwerking (grotendeels) doorgaan bij sabotage van intercontinentale verbindingen of een verstoring van de cloud. Denk hierbij aan back-ups die lokaal beschikbaar zijn:

• Active Backup for Microsoft 365 (Synology): voor een lokale kopie van alle e-mails, agenda’s en bestanden.
• Veeam Backup for Microsoft 365: voor herstelopties en datareplicatie naar on-premises opslag.

Wanneer de internetverbinding of de cloud faalt, kun je met een lokale kopie van de data alsnog blijven werken. Dit minimaliseert downtime en zorgt ervoor dat bedrijfsprocessen doorgaan.

Synchronisatie en back-ups als sleutel
Hybride werken vereist een robuuste aanpak voor synchronisatie en back-ups. Cruciale componenten zijn:

1. Datareplicatie: Zorg ervoor dat belangrijke data, zoals e-mails en bestanden, gesynchroniseerd wordt tussen de cloud en een lokale omgeving.
2. Back-ups: Implementeer back-ups van zowel on-premises als cloud-omgevingen, bij voorkeur naar meerdere locaties, zoals NAS-apparaten en tape.
3. Failover-strategie: Test regelmatig hoe snel je kunt overschakelen van cloud naar lokaal werken en vice versa.

Satellietverbindingen als tijdelijke oplossing
Satellietcommunicatie kan in noodsituaties een alternatief bieden wanneer onderzeese kabels uitvallen. Hoewel de bandbreedte en capaciteit van satellieten beperkt zijn, kunnen ze voor basale communicatie een waardevolle aanvulling vormen. Het is echter belangrijk te beseffen dat satellietcommunicatie vaak afhankelijk is van grondstations, die op hun beurt weer verbonden zijn met glasvezelnetwerken.

Anticiperen op toekomstige dreigingen
De sleutel tot een robuuste IT-strategie is anticiperen. Hier zijn enkele concrete stappen:

1. Voer een risicoanalyse uit: Breng in kaart welke processen kritiek zijn en welke afhankelijkheden er zijn.
2. Implementeer een hybride infrastructuur: Host kritieke processen lokaal en gebruik de cloud voor schaalbaarheid.
3. Investeer in monitoring en detectie: Houd zowel lokale als cloud-systemen continu in de gaten.
4. Test je noodplannen: Voer regelmatig simulaties uit van storingen, zowel fysiek als digitaal.

Conclusie
Met een hybride IT-strategie kunnen organisaties anticiperen op onrust en oorlogsdreiging. Door slim gebruik te maken van zowel cloud- als on-premises infrastructuur, gecombineerd met robuuste back-ups en synchronisatie, kun je de impact van storingen minimaliseren. Hoewel we nooit volledig beschermd zijn tegen alle risico’s, biedt deze aanpak de flexibiliteit en veerkracht die nodig is in een steeds onvoorspelbaardere wereld.

Praktische handvatten
Om praktische handvatten te bieden aan de hand van het voorgaande en de bovenstaande conclusie:

• Nadenken over risico’s en scenario’s: Breng potentiële dreigingen in kaart, zoals internetstoringen of sabotage van fysieke infrastructuur.
• Basisdocumentatie (van de IT-inrichting inclusief configuraties) en back-ups: Zorg dat essentiële processen en contactpersonen goed gedocumenteerd zijn en maak regelmatig back-ups van alle data, zowel lokaal als extern.
• Een draaiboek voor cloud naar on-premises: Ontwikkel een plan waarmee je snel en effectief kunt overschakelen van de cloud naar een lokale omgeving. Denk hierbij aan technische configuraties, toegangsmiddelen en benodigde hardware.
• Afhankelijkheid van leveranciers: Breng in kaart waar je afhankelijk bent van externe leveranciers en verminder deze kwetsbaarheden door redundante opties te creëren.
• Test regelmatig: Simuleer scenario’s waarin je overschakelt van cloud naar on-premises of een andere failover gebruikt. Dit zorgt ervoor dat je voorbereid bent op echte noodsituaties.

Een hybride strategie kan veerkracht bieden in korte crisissen. Echter, voor langere onzekere perioden kan een volledige afhankelijkheid van on-premises infrastructuur noodzakelijk worden. Door de bovenstaande stappen te volgen, maximaliseer je de controle over je IT-omgeving en minimaliseer je risico’s.

Ook voor het MKB
De bovenstaande maatregelen kunnen als "te groot voor het MKB" overkomen, maar dat is niet noodzakelijk het geval! Voor organisaties die Microsoft 365 gebruiken, kan een investering in een NAS voor back-ups van alle data, inclusief mailboxen en bestanden, een waardevolle keuze zijn. Dit vormt namelijk de eerste stap naar herstel bij verstoringen, veroorzaakt door geopolitieke spanningen, oorlogsdreiging en andere onzekere situaties.

Verder lezen en andere bronnen:

• Submarine Cable Map:
  www.submarinecablemap.com
• Oorzaken en gevolgen van dreiging in Nederland:
  www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/dreiging-in-nederland/oorzaken-en-gevolgen-van-dreiging-in-nederland