De overgang naar Windows 11 heeft veel discussie opgeroepen vanwege de strenge hardwarevereisten die Microsoft oplegt. Deze vereisten, zoals de verplichte aanwezigheid van een TPM 2.0-chip, hebben ertoe geleid dat veel oudere, maar functionerende computers als "niet ondersteund" worden beschouwd. Dit beleid draagt direct bij aan de groei van elektronisch afval (E-Waste) en roept vragen op over de rol van grote techbedrijven in het bevorderen van duurzaamheid. Wat echter opvalt, is de ogenschijnlijke stilte vanuit de Europese Unie, ondanks hun sterke focus op duurzaamheid en bestaande wetgeving die dit probleem aan zou moeten pakken.

Het probleem: strikte vereisten
Microsoft’s beleid voor Windows 11 introduceert strengere hardwarevereisten dan ooit tevoren. De belangrijkste eis, een TPM 2.0-chip (Trusted Platform Module), wordt gepresenteerd als een noodzakelijke beveiligingsmaatregel. Dit heeft echter geleid tot situaties waarin volledig functionerende pc’s en laptops worden afgeschreven als "verouderd," zelfs als ze technisch gezien prima in staat zijn om Windows 11 uit te voeren.

Mijn eigen ervaring toont aan hoe arbitrair deze beperkingen zijn. Door enkele registersleutels aan te passen en een script van GitHub te gebruiken, kon ik de nieuwste Windows 11 (24H2) build installeren op een oudere laptop zonder TPM 2.0-chip. Na een inplace-upgrade van Windows 10 22H2 naar Windows 11 draait de laptop nu probleemloos. Dit roept de vraag op: hoe noodzakelijk zijn deze hardwarevereisten werkelijk?

Druk door hardwarepartners?
Een belangrijke factor achter dit beleid is mogelijk de relatie tussen Microsoft en hardwarefabrikanten zoals Intel, AMD, en grote OEM’s (Dell, HP, Lenovo). Deze fabrikanten hebben baat bij strengere eisen, omdat dit gebruikers dwingt om nieuwe hardware aan te schaffen. Microsoft’s beleid stimuleert indirect de verkoop van nieuwe pc’s, wat voordelig is voor hun hardwarepartners maar desastreus voor het milieu.

Deze situatie creëert een vreemde paradox: terwijl technologie steeds efficiënter wordt, worden gebruikers geconfronteerd met kunstmatige barrières die hun apparaten onbruikbaar maken. Dit beleid is in tegenspraak met de wereldwijde inspanningen om elektronisch afval te verminderen en duurzaamheid te bevorderen.

De gevolgen: E-Waste
Volgens de Global E-Waste Monitor 2024, geproduceerd door UNITAR en ITU, werd er in 2022 wereldwijd maar liefst 62 miljoen ton E-Waste geproduceerd, een stijging van 82% ten opzichte van 2010. Dit aantal zal naar verwachting nog verder stijgen, met een verwachte toename van 32%, tot 82 miljoen ton in 2030. Dit betekent dat de generatie van elektronisch afval vijf keer sneller groeit dan de documenteerde recyclinginspanningen. Ondanks de enorme hoeveelheid E-Waste, werd in 2022 slechts 22,3% van het geproduceerde afval op de juiste manier verzameld en gerecycled. Het niet gerecycleerde E-Waste bevat waardevolle natuurlijke hulpbronnen ter waarde van 62 miljard dollar die verloren gaan, wat bijdraagt aan toenemende milieu- en gezondheidsrisico’s wereldwijd.

De grote stijging in de productie van E-Waste wordt gedreven door factoren zoals technologische vooruitgang, hogere consumptie, kortere levenscycli van producten en de toenemende elektrificatie van de samenleving. Als landen erin zouden slagen om de recycling- en verzamelingspercentages te verhogen naar 60% tegen 2030, zouden de voordelen hiervan, waaronder een afname van de gezondheidsrisico’s, de kosten met meer dan 38 miljard dollar overtreffen. Desondanks blijft de wereld sterk afhankelijk van enkele landen voor de levering van zeldzame aardmetalen, die cruciaal zijn voor de toekomst van technologieën zoals hernieuwbare energie en elektrische mobiliteit.

De EU en de wetgeving rond refurbished apparatuur
De Europese Unie heeft in toenemende mate aandacht voor duurzaamheid, en dit blijkt onder andere uit wetgeving die bedrijven verplicht om een percentage van hun verkochte computerapparatuur refurbished aan te bieden. Refurbished apparatuur zijn tweedehands apparaten die grondig gerepareerd, getest en vaak geüpgraded worden, zodat ze weer net zo goed als nieuw functioneren. Dit proces verlengt de levensduur van apparaten en vermindert de hoeveelheid elektronisch afval. In plaats van apparaten vroegtijdig weg te gooien, biedt refurbished apparatuur een duurzame oplossing die zowel het milieu ten goede komt als kosten bespaart voor de consument en bedrijven.

Het beleid van de EU stimuleert de verkoop van refurbished apparaten en verplicht bedrijven om een bepaald percentage van hun apparatuur op deze manier af te nemen. Dit bevordert niet alleen de circulaire economie, maar biedt ook een antwoord op de groeiende vraag naar duurzame technologie.

Waarom wordt de EU niet actiever?
Met de bestaande wetgeving zou de EU toch in staat moeten zijn om bedrijven zoals Microsoft aan te spreken op het creëren van kunstmatige barrières die de levensduur van hardware beperken? Waarom zien we dan geen actie? Waarom lijkt de EU zo stil, terwijl deze praktijken lijnrecht ingaan tegen hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen? Het gebrek aan zichtbare stappen roept vragen op over de prioriteiten van beleidsmakers en de invloed van grote techbedrijven.

Conclusie
Mijn ervaring met het installeren van Windows 11 op niet-ondersteunde hardware bewijst dat Microsoft’s eisen niet altijd technisch noodzakelijk zijn. Deze beperkingen zijn eerder een strategische keuze om de verkoop van nieuwe hardware te stimuleren, met als bijeffect een toename van E-Waste. De ogenschijnlijke stilte vanuit de EU is opvallend en roept vragen op over waarom deze situatie niet harder wordt aangepakt.

Bewustwording
Het is tijd dat er meer aandacht komt voor de impact van dit soort beleidskeuzes, zowel op individueel als op beleidsniveau. Alleen door deze onderwerpen onder de aandacht te brengen, kunnen we werken aan een duurzamere toekomst. Bovendien zou de EU, met haar focus op het bevorderen van circulaire economie en het verminderen van E-Waste, moeten optreden tegen bedrijven die bijdragen aan de kunstmatige veroudering van hardware, en actief investeren in het bevorderen van het gebruik van refurbished apparatuur.

Windows ESU-programma en alternatieve besturingssystemen
Ik ontving feedback op mijn artikel waarin werd gewezen op het Microsoft Extended Security Updates (ESU)-programma. Met dit programma is het mogelijk om Windows nog minimaal een jaar na de officiële einde-supportdatum te blijven gebruiken, tegen een vergoeding per apparaat. Het ESU-programma is specifiek ontwikkeld om organisaties extra tijd te geven voor de migratie naar een nieuwe Windows-versie. Het biedt uitsluitend kritieke en belangrijke beveiligingsupdates, zonder nieuwe functies.

Wat opvalt is dat het programma is uitgebreid, zodat ook consumenten-versies van Windows tegen betaling voorzien kunnen worden van beveiligingsupdates.

Verder lezen:

• How to prepare for Windows 10 end of support by moving to Windows 11 today
• Veelgestelde vragen over levenscyclus - uitgebreide beveiligingsupdates

Alternatieve besturingssystemen
Naast het Windows-besturingssysteem zijn er natuurlijk ook alternatieven, zoals overstappen naar een Linux-distributie. Linux biedt talloze voordelen, zoals open source-software, hoge mate van aanpasbaarheid, en vaak betere prestaties op oudere hardware. Maar laten we eerlijk zijn: Linux is niet voor iedereen de juiste keuze. Het vereist soms een andere manier van denken, technische kennis, en een flinke portie geduld om alles naar wens te configureren. Voor sommigen is dat precies de uitdaging die ze zoeken, terwijl anderen liever hun tijd besteden aan iets anders dan commandoregels en configuratiebestanden.

Wil je toch eens een kijkje nemen in de Linux-wereld, zonder je computer opnieuw te installeren? Kijk dan eens op DistroSea. Deze handige website laat je online Linux-distributies testen in je webbrowser – laagdrempelig en zonder risico.

DistroSea biedt trouwens meer dan alleen Linux. Ook DragonFlyBSD en FreeBSD worden in het overzicht getoond. Bij eerdere bezoeken stond zelfs KolibriOS in de lijst, wat helemaal niet op Linux, BSD of UNIX lijkt – maar wel een bijzonder (proof of concept) besturingssysteem is!

KolibriOS is overigens een goed voorbeeld als het gaat om duurzaamheid. In plaats van 8 gigabyte RAM heeft KolibriOS slechts 8 megabyte RAM nodig om goed te draaien! Dat maakt het een bijzonder lichtgewicht besturingssysteem. 8 megabyte (MB) is 1.000 keer minder dan 8 gigabyte (GB). In de context van Windows 11 versus KolibriOS, betekent dit dat KolibriOS extreem lichtgewicht is in vergelijking met een moderne besturingssysteem zoals Windows 11, dat minimaal 4 GB RAM vereist om goed te functioneren, maar wat bij intensiever gebruik aan 16 GB RAM nauwelijks genoeg heeft! Maar dat is misschien een onderwerp voor een speciale blogpost!

Kies wat bij je past – en onthoud: een goede keuze is er één waar je comfortabel mee werkt, zelfs als dat betekent dat je gewoon bij Windows blijft (ook al betekent dat je dan in de toekomst 32 gigabyte RAM en een flux capacitor nodig hebt, naast een TPM 2.0-chip, om Word te draaien. 😉).