Wanneer ik terugkijk op de ontstaansgeschiedenis van UNIX en de impact wat dit besturingssysteem heeft gehad, lijkt het soms onwerkelijk dat BSD, Linux, maar ook macOS en OS X, allemaal op UNIX zijn gebaseerd. Zelf gebruik ik zowel thuis als op mijn werk Debian GNU/Linux, maar ook een laptop met FreeBSD en een werkstation met OpenBSD. Hoewel ik geen fervente Windows-gebruiker ben, heb ik dit commerciële kwaad netjes opgesloten in een virtuele machine – waarmee ik soms noodgedwongen moet werken. In dit artikel schrijf ik over de ontstaansgeschiedenis van UNIX, wat begon met de schema's voor de werking van pinball machines (flipperkasten).
— Bouke Jasper Henstra

Ken Thompson & Dennis Ritchie: het speelse begin van UNIX
In de vroege jaren ‘70 ontstond een van de meest invloedrijke besturingssystemen ter wereld: UNIX. Maar in tegenstelling tot wat velen denken, was UNIX in eerste instantie helemaal niet bedoeld voor de rest van de wereld. Ken Thompson bouwde het puur voor zichzelf—voor zijn eigen plezier, voor spelletjes en om zijn technische ideeën te verkennen.

De vroege computerjaren bij Bell Labs
Hoewel UNIX in de jaren ‘70 ontstond, begon Bell Labs al veel eerder met computers. Hun werk gaat zelfs terug tot de jaren 40! Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Bell Labs de Complex Number Calculator (CNC), een elektromechanische computer gebouwd door George Stibitz. Dit systeem was zo geavanceerd dat Stibitz in 1940 een demonstratie gaf waarbij hij opdrachten naar de CNC stuurde via een telexmachine vanuit New Hampshire, terwijl de machine zelf in New York stond—een van de allereerste voorbeelden van remote computing.

In de jaren ‘50 ontwikkelde Bell Labs de TRADIC, een van de eerste computers die volledig op transistors werkte in plaats van vacuümbuizen, wat een revolutie betekende in computerontwerp. In de jaren ‘60 werkte Bell Labs mee aan Multics, een experimenteel besturingssysteem dat later een belangrijke inspiratiebron werd voor UNIX.

Thompson's liefde voor spelletjes
Thompson had een fascinatie voor logica en spelletjes. Als kind bracht hij uren door met flipperkasten, niet alleen om te spelen, maar ook om ze te openen en hun interne logica te bestuderen. Die speelse houding bleef hij houden: toen hij bij Bell Labs werkte, bouwde hij een systeem dat hem hielp zijn eigen spellen te maken, zoals Space Travel, een simulatie waarin je door het zonnestelsel kon vliegen (zie ook: Fandom.com, en Gibhub.com).

De PDP-7: een bescheiden start
Voor zijn experimenten kreeg Thompson toegang tot een oude PDP-7, een minicomputer met slechts 8 kB geheugen en een primitieve interface. Op deze machine bouwde hij de eerste versie van UNIX. In plaats van de complexe, trage systemen van die tijd, wilde hij iets lichts, slims en elegant.

Toen Dennis Ritchie zich bij het project voegde, begon UNIX pas echt vorm te krijgen.

Het ontstaan van C en UNIX
Samen met Ken Thompson ontwikkelde Dennis Ritchie de programmeertaal C en het besturingssysteem UNIX. UNIX begon in 1969 als een bescheiden project, maar groeide al snel uit tot een van de invloedrijkste besturingssystemen van de 20e eeuw. De programmeertaal C, die voor UNIX werd ontworpen, wordt nog steeds veel gebruikt, bijvoorbeeld voor het schrijven van de Linux-kernel.

De revolutie van UNIX
Bell Labs zag aanvankelijk geen grootse toekomst voor UNIX, maar universiteiten en onderzoeksinstellingen ontdekten al snel hoe krachtig het systeem was. Omdat UNIX grotendeels in C was herschreven—een taal die Ritchie speciaal had ontworpen—kon het gemakkelijk naar andere computers worden overgezet. Dit was revolutionair, want tot dan toe waren besturingssystemen sterk afhankelijk van specifieke hardware.

Dankzij deze flexibiliteit verspreidde UNIX zich snel: het werd de basis voor besturingssystemen als BSD en later Linux, en vormde de ruggengraat van moderne systemen zoals macOS en Android.

En toch, ondanks zijn gigantische impact, bleef Ken Thompson nuchter over zijn werk:

Ik heb UNIX niet voor anderen gemaakt. Ik heb het voor mezelf gemaakt.
— Ken Thompson

Dat speelse begin—een systeem geboren uit nieuwsgierigheid en plezier—is misschien wel de reden waarom UNIX zo tijdloos en invloedrijk is geworden.